نیاز به تولید و البته تامین قطعه در صنعت خودرو، انکارناپذیر است که در شرایط فعلی کشور از هر دو منظر با مشکلات بسیاری همراه شده است، به‌ویژه آن که خودروسازان داخلی کشور وابستگی بسیاری به شرکای خارجی خود داشته و دارند. از این رو، باید توجه داشت خروج خودروسازان اروپایی و برخی چینی‌ها از صنعت خودرو کشور، تامین قطعه را با چالش‌های فراوانی روبه‌رو کرده این در حالی است که تجاری‌سازان داخلی به واسطه وابستگی بیشتر به شرکای خود، مشکلات بزرگتری را شاهد هستند که کار تامین قطعه را برای آن‌ها دشوار و تقریبا تولید را متوقف کرده است.
همین موضوع بازار خودروهای تجاری را به سمت واردات مدل‌های کارکرده و دست دوم اروپایی کشانده است. گرچه قوانینی در این راستا در نظر گرفته شده، اما این شروط هم کاربردی به نظر نمی‌رسند و کارشناسان این حوزه هم بر این باورند که خودروهای کارکرده بدون برخورداری از نمایندگی‌های مجاز و شرکت‌های خدمات پس از فروش، پای مشکلات تازه‌ای را به این بازار باز می‌کنند.
سهم 14 درصدی داخلی سازی؛ چالش تجاری سازان
رضا جوادی در خصوص وضعیت تولید در میان خودروسازان تجاری به «دنیای خودرو» گفت: «تجاری‌سازان کشور در سال‌های اخیر با سطح داخلی‌سازی کمی به فعالیت خود ادامه داده‌اند که بزرگترین عامل توقف تولید آن‌ها در روزهای سخت تحریم است.»
این کارشناسان صنعت خودرو کشور در ادامه افزود: «سهم 14 تا حتی 30 درصدی این خودروسازان از داخلی‌سازی که بخش بزرگی از آن مربوط به مونتاژ و مابقی آن نیز مربوط به تولید قطعه‌های ساده بود، با خروج شرکای اروپایی تولید را در این بخش با بحران روبه‌رو کرد. در چنین شرایطی تامین قطعه از الزام به یک چالش برای تجاری‌سازان تبدیل شده است.»
کمبود تولیدکنندگان موتور و گیربکس در صنعت تجاری کشور
وی با اشاره به مشکلات تامین قطعه برای این بخش گفت: «گرچه قطعه‌سازان داخلی بارها اعلام کرده‌اند که توان تولید قطعات بسیاری را دارند و در این خصوص تنها نیازمند حمایت و همکاری خودروسازان داخلی هستند، اما به نظر می‌رسد تمایل خودروسازان برای انجام این کار بسیار کم است.»
جوادی بیان کرد: «البته باید به این موضوع اشاره کرد که قطعه‌سازان توان تولید قطعات مهم یک خودرو مانند موتور و گیربکس را ندارند که این یکی از مهم‌ترین موانع تولید برای خودروهای تجاری است.»
وی در ادامه با اشاره به ظرفیت تولید کارخانه تولید موتور در کشور گفت: «این کارخانه که درحال‌حاضر به عنوان زیرمجموعه ایران‌خودرو فعالیت می‌کند، تنها موتورهای دیزلی بنز را تولید می‌کند که استفاده از آن‌ها در محصولات دیگر شرکت‌ها، نیازمند یکپارچه‌سازی تولید و حتی ادغام شرکت‌های تجاری‌ساز است.»
مصرف کنندگان هم با مشکلات تامین قطعه مواجه‌اند
جوادی درخصوص وضعیت قطعات یدکی موجود در بازار نیز گفت: «کار تامین قطعه درحال‌حاضر نه‌تنها برای خودروسازان بلکه برای سایر مصرف‌کنندگان این حوزه سخت شده است.»
وی اظهار کرد: «با کمیاب شدن برخی قطعات خودروهای سنگین، دست دلالان در این صنعت باز شده و برخی از قطعات دست دوم را بعد از اسقاط خودروهای فرسوده روانه بازار می‌کنند و با قیمت‌های نجومی در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند.»
افزایش سه‌برابری قیمت قطعه‌ها در دو سال
این کارشناس خودروهای تجاری کشور در ادامه اظهار کرد: «از سوی دیگر با افزایش نرخ ارز، قیمت قطعات خودروهای سنگین بسیار افزایش یافته است.»
وی گفت: «تامین قطعه برای خودروسازان داخلی در کنار دشواری، هزینه‌بر هم شده است.»
جوادی ادامه داد: «اگر در این شرایط خودروسازان بتوانند راهی برای دور زدن تحریم‌ها بیابند و قطعات مورد نیاز خود را از طریق واسطه‌ها تامین کنند، با افزایش تقریبا سه‌برابری قیمت این قطعه‌ها نسبت به دو سال گذشته مواجه خواهند شد.»
وی افزود: «افزایش قیمت این قطعه‌ها به‌طور مستقیم بر قیمت نهایی محصول و روند نوسازی تاثیرگذار خواهد بود.»
کاهش تمایل مالکان خودروهای سنگین به تعمیر خودروها
بررسی بازار قطعاتی خودروهای سنگین نشان می‌دهد وضعیت در این بخش اصلا مناسب نیست. میلاد از فروشندگان قطعات خودروهای سنگین به «دنیای خودرو» گفت: «وضعیت بعد از برجام بسیار مناسب بود. هم قطعات فراوان یافت می‌شد و هم قیمت‌ها بسیار مناسب بود. این باعث می‌شد تا مالکان خودروهای سنگین خیلی راحت اقدام به تغییر و تعویض قطعات خود کنند.»
وی افزود: «متاسفانه درحال‌حاضر قطعات بسیار کمیاب شده و قیمت‌ها به اندازه‌ای بالا رفته است که بسیاری از مشتریان ما به دنبال قطعات استوک هستند. بنابراین وضعیت برای ما فروشندگان هم سخت‌تر شده است.»
قطعات استوک؛ نایاب اما پرطرفدار
به نظر می‌رسد وضعیت بازار خودروهای سنگین در کشورمان به نوعی بدون متولی باقی مانده و کسی حاضر نیست مسئولیت آن را بپذیرد. بالا بودن قیمت قطعات و دسترسی سخت به قطعات باعث شده رانندگان این خودروها به ناچار به سمت قطعات استوک حرکت کنند. موردی که به عقیده کارشناسان باعث می‌شود خسارات جبران ناپذیری به‌وجود بیاید.
این فعال بازار قطعات خودروهای سنگین در خصوص واردات خودروهای دست دوم به کشور نیز اظهار کرد: «واقعیت این است که قطعات خودروهای کارکرده به شدت نایاب است. اصولا در کشورمان قطعات خودروهای اسکانیا، ولوو و رنو بسیار بیشتر از قطعات این نوع خودروهاست که به‌صورت دست دوم وارد می‌شوند.»
وی افزود: «حتی برای این قطعات هم مشکل وجود دارد، اما نه به اندازه برندهای دیگر که خیلی باب میل رانندگان ایرانی هم نیست.»
